ISAAC DÍAZ PARDO: UNHA ENTREVISTA CON XESÚS FRAGA

Ven de morrer en Galiza, o seu país de mar e lama, de cinza e chuvia, Isaac Díaz Pardo e vexo que o escritor e xornalista, e especialista en gastronomía, Xesús Fraga publicara en ‘La Voz de Galicia’ (un dos xornais cos que medréi e no que sempre soñei escribir durante anos) no ano 2002. Díaz Pardo era un mito en vida.

 

 

Isaac Díaz Pardo: "Teño pouca fe nas cousas"

de Xesús Fraga, el jueves, 5 de enero de 2012 a la(s) 21:25

Nunha tarde soleada no Castro, en Sada, Isaac Díaz Pardo está sentado fronte unha mesa cunha máquina de escribir, papeis, libros e os xornais do día. Detrás, un encerado ten lemas escritos con xiz. A decoración sobria está na mesma liña que a roupa do propio Díaz Pardo, chaqueta negra de pana e pantalóns grises. Este despacho no Castro é, xunto co Instituto Galego da Información, en Santiago, o lugar onde Isaac Díaz Pardo traballa nas múltiples frontes que foi abrindo ó longo da súa vida: as cerámicas do Castro e Sargadelos, editoriais, galerías e un longo etcétera que fan de Díaz Pardo un dos homes máis ocupados de Galicia. O encerado fala: «O tempo é o máis caro».

Moi vencellado ó rexurdimento da cultura galega que propiciou ó exilio, Díaz Pardo, como artista, intelectual e empresario, segue matinando no que precisa Galicia, e desvía toda pregunta sobre si mesmo a esa tarefa.

–¿Conduce vostede?

–Si, conduzo eu. Non teño chofer.

–O digo porque relendo algúns dos seus artigos atopo que non é da opinión de que o progreso material trouxese sempre a felicidade que prometía.

–Non, creo que non. (Ri). Creo que ademais vai ser peor.

–Parece mentira, había tanta ilusión a principios do século XX, no progreso, e agora...

–Si, pero hai que ver que a vida é como é. E que a terra non dá para máis. A terra é así e calquera día desaparecemos. Vén un aparato deses que anda voando por aí e nos cae enriba e  os pasa o mesmo que ós bichos eses grandes que os matou a todos e van quedar os bichos pequenos.

–Os dinosauros.

–Os dinosauros. Pero van quedar sempre os bichos pequenos porque son os que teñen máis resistencia. Quedan os virus. Chegará un momento en que a patria esta será dos virus.

–Nun dos seus artigos tamén di que foi emigrante e fracasou. ¿En que termos mide ese fracaso?

–Fracasei porque eu fun detrás dos exiliados e os exiliados tamén fracasaron todos na emigración. Hai que distinguir ben o que son os emigrantes e o que son os exiliados. Os exiliados desempeñaron unha función extraordinaria. Da intelectualidade española había unha porcentaxe maior fóra que dentro. Estaba Picasso, Juan Ramón Jiménez, Manuel de Falla, estaban todos. E de Galicia estaban todos, desde Castelao, Dieste, Blanco Amor... Entón, eu fun detrás dos exiliados coa idea de montar unha empresa. O pouco que se gañou alí serviu para facer cousas como a editorial Ruedo ibérico.

–Debe ser doloroso ver o que ocorre en Arxentina ou Venezuela, países que acolleron a tantos galegos e agora viven malos momentos.

–Si, pero son situacións artificiais. Porque Arxentina tiña un nivel de vida moi alto a principios dos anos 20, maior que Europa ou América, porque a súa riqueza é fabulosa. É sete veces o territorio de España, ten tódolos climas... Pero, claro, estes países con esta riqueza, Norteamérica non o pode consentir. A Arxentina, co neoliberalismo, lle destrozaron a industria. É un exemplo de que o neoliberalismo sérvelle ós ricos, pero non ós países pobres.

–Cita neoliberalismo. ¿Que lle di a palabra globalización?

–Globalización espontaneamente hai sempre. Eses o que queren é a globalización no comercio. E ten uns condicionantes: «Nós lles axudamos a vostedes, pero privaticen todo». Arxentina é o exemplo máis claro do que producen o neoliberalismo e a globalización. Os que teñen máis se quedan con todo.

–Falando de definicións, vostede vese como un anarco-conservador, inconformista e descrido.

–Non digo anarco, digo libertario. Conservador-libertario. Eu digo conservador porque naturalmente os conservadores agora non son conservadores. O único que queren conservar é os privilexios. Mandar e quedarse con todo. Eu digo que son conservador no senso de que hai que conservar o antecedente da historia, tamén desde o punto de vista arquitectónico. Pero ó mesmo tempo hai que ter liberdade para mover as cousas, para cambiar a economía, o sistema de vida.

–¿E por que di tamén que é un descrido?

–Porque teño pouca fe nas cousas. Non creo que teñan moita solución os problemas que hai. Sempre hai moitos egoísmos. O home é un animal que trata de quedarse con tódalas  ousas.

–Non é un sentimento relixioso, senón máis ben de pesimismo.

–Non, non son relixioso, pero tampouco me opoño a nada. A relixión é unha cousa que crea o mesmo individuo, que espontaneamente lle vén de dentro, porque xa se ve que tódolos pobos son relixiosos, dunha maneira ou doutra. É buscarlle un sentido. Temos talento, pero non sabemos en qué aplicalo. Creamos deuses, virxes e tódolos santos ou o que sexa.

–Di que se buscan vías para plasmar o talento. De vostede dise que é debuxante, teórico, ceramista, deseñador... ¿cal cre que o máis axeitado?

–No ano 36 eu estaba estudiando o bacharelato e a idea que había, e a meu pai lle parecía ben, era que fose arquitecto porque el era delineante e traballaba cos arquitectos no municipio de Santiago, e como os que están debaixo sempre falan mal dos que están enriba, pois a meu pai lle fodían bastante os arquitectos, e quería ver se eu fora arquitecto para ver se non era tan cabrón. Pode ser. O certo é que eu estudiaba para ser arquitecto, pero só había dúas escolas en España,as de Madrid e Barcelona, e só saían  15 arquitectos ó ano; na Coruña só había 3 ou 4 arquitectos e agora hai 150 ou non sei cántos, non sei nin de qué viven. Pero como era carísimo, eu tiven que facer unha cousa barata, que era Belas Artes. Traballaba xa no taller do meu pai. Case tódolos carteis da autonomía fíxenos eu. E funme gañando a vida. Despois da guerra as carreiras podían facerse rapidamente e eu en dous anos fixen os catro de Belas Artes. Pero non era esa a miña vocación de andar pintando cadros e andar retratando a xente daquela do réxime. Funme a Inglaterra e conectei cos exiliados alí. Coñecín a Cernuda e toda a xente que traballaba alí. Vin que eran máis importantes que os que quedaran, e me deu a idea de que esta senté ten que estar no estranxeiro, e nós vamos a estar traballando en España, traballando para o réxime sen decatarnos, e ó mesmo tempo vendo que os que valen teñen que estar fóra. Non se podía continuar así. E metémonos nesa cousa de facer cacharros. Había unha idea de que Sargadelos tivera unha importancia grande e había unha nostalxia polo prestixio, pois había que facer algo. Montamos un laboratorio, aquí no Castro, para estudiar as terras de Sargadelos. Pero, claro, aquilo converteuse nunha empresa que foi para adiante. Logo marchei a Arxentina, e formouse o Laboratorio de Formas, para recuperar cousas da memoria histórica, e niso estamos.

–Pois desa cousa de facer cacharros estamos hoxe en que poucos fogares debe de haber sen cerámica de Sargadelos ou do Castro.

–Pensouse ben, eh. Nesas conversas estiveron Dieste, Lorenzo Varela, Luís Seoane, Antonio Baltar, en fin, toda esta xente que estaba alí era o valor que tiña Galicia. Tiñan un sentido de estar na tradición, con conciencia galeguista, pero cun gran sentido da modernidade, como non o había aquí, nin creo que nin na xente nova que hai agora. Unha cousa é ser fiel á  historia, pero tradición quere dicir traspaso, non quedarse en alcohol, senón ó contrario. Había que recuperar o Seminario de Estudios Galegos, unha editorial que recuperase as cousas  que non se dixeran, e tamén estaba o de Sargadelos, facer institucións de investigación. E niso estamos.

–¿Que outras artes lle interesan? ¿Música, cine?

–Home, si. O que pasa é que eu non teño tempo.

–Xa o di no encerado: «O tempo é o máis caro, hai que saber administralo».

–Si (ri). Si é o que máis custa. Sería unha cousa boa facer un teatro, que é a base do cine. E o teatro está un pouco deslabazado en Galicia. No Consello da Cultura Galega fixeron un proxecto dunha escola dramática que aínda non se fixo, despois de catro anos. Pedíronnos a nós, se no Instituto da Información de Santiago, a ver se podiamos arranxar para facer unha cousa así. Ata o de agora non fixemos nada porque non nos interesa meternos nese asunto, porque de meternos, sería, non para facer unha escola dramática, senón para facer un estudio teórico e práctico do teatro que lle convén a Galicia. O teatro foi sempre para conducir. A xente vía os seus dramas no seu teatro. Pero non é ese o teatro que se está facendo.

–Pero eu lle pregunto polos seus gustos e vostede responde con proxectos, con actitude de traballo. ¿Non lle queda tempo?

–Non me queda tempo para nada. E que claro, vostede pregúntame polo teatro, e eu penso que sería interesante levar adiante unha cousa de teatro, pero non de calquera teatro, hai que ver e estudiar que é o que lle convén a este pobo. De qué temas tería que falar, non que nos traían calquera teatro, aínda que sexa moi bo.

–¿Que cadro lle gustaría ter pintado?

–Pois non sei, tería que pensalo moito. Non lle podo contestar a iso.

–¿E hai algunha obra de arte que admire especialmente?

–Home, si. As obras clásicas admiranse, o Renacimento, por exemplo, ten unha importancia tremenda. Leonardo da Vinci, o Buonarotti, hai unha ciencia e unha cultura detrás extraordinarias. Son os que mobilizaron Occidente, Europa, en tódalas ordes, literatura, pintura... é fabuloso.

–¿Hai unha paisaxe coa que se identifique?

–¿Na realidade ou na arte?

–Na realidade.

–As nosas rías creo que teñen un valor extraordinario, e un as quere, claro. Estiven no enterro de Carmen Muñoz, a viúva de Dieste, en Rianxo, e o malo é esa arquitectura de gresite, esas trapalladas que non teñen máis solución que a piqueta e botar abaixo todo iso. Rianxo tiña un valor arquitectonico precioso, pero é un desastre, como Galicia e como case todo o mundo. Hoxe a arquitectura está en mans da especulación. E as leis están en contra. Dicía César Portela que quitar o feísmo da nosa terra é imposible porque son as leis as que obrigan ó feísmo. Para facer un chaleciño hai que ter 2.000 metros, e a terra xa non serve para traballar, porque está toda chea de interrupcións. E o que convén é que a xente se concentre a vivir nun lado, pero que deixe a terra libre para traballar e vivir dela. Pero así o escarallamos todo. Tiñamos unhas peras urracas de marabilla, e unhas mazás tabardillas, e unhas  claudias galegas, que non había mellor froita no mundo: todo eso está escarallado. E hai que traer froita de fóra, de peor calidade.

 

Publicado orixinalmente no suplemento Fugas de La Voz de Galicia o 20 de abril do 2002