SILVIA PLATH EN GALEGO

10 de julio de 2006 - 11:00

PAPAÍÑO

Ti xa non, ti xa non

Me vales, zapato negro

No que vivín trinta anos

Coma un pé, pobre e esbrancuxada,

Case que sen atreverme a respirar nin a espirrar.

Papaíño: houben de matarte mais

Morriches antes de que me dera tempo.

Pesada coma o mármore, bolsa chea de Deus,

Estatua–estantiga cunha deda gris

Tan grande coma unha foca de Frisco,

E unha cabeza no insólito Atlántico[1]

Onde o verde feixón derrámase sobre o azul

No medio das augas da fermosa Nauset.[2]

Eu adoitaba rezar para recuperarte,

Ach, du.[3]

Na túa lingua alemá, na túa vila polaca

Achaiada polo rolete

De guerras e máis guerras.

Mais o nome da vila é do máis corrente.

O meu amigo polaco

Di que hai unha ou dúas ducias.

Así que eu xamais podía dicir ónde

Puxéra–lo pé, ónde estaban as túas raíces,

Xamais podía falar contigo.

A lingua apegábaseme á boca.

Apegábaseme a un cepo de arame de púas.

Ich, ich, ich, ich,[4]

Apenas podía falar.

Víate en calquera alemán.

E esa linguaxe obscena

Unha locomotora, unha locomotora

Chifrando, levándome lonxe coma a unha xudía.

Unha xudía camiño de Dachau, Auschwitz, Belsen.

Empecei a falar coma unha xudía.

É máis: coido que ben podería ser unha xudía.

As neves do Tirol, a cervexa rubia de Vienna

Non che son moi puras nin auténticas.

Eu, coa miña ancestral xitana, coa miña sorte fatídica

E o meu mazo do Tarot e o meu mazo do Tarot,

Ben podería ser algo xudía.

Sempre tiven medo de ti, de ti

Coa túa Luftwaffe, a túa verba fachendosa,

O teu pulcro bigote e esa

Ollada aria, azul escintilante.

Home–pánzer, home–pánzer, Ah ti–

Non eras Deus senón unha esvástica

Tan negra que ningún ceo podía atravesala.

Toda muller adora a un fascista,

A bota na cara, o bruto

Bruto corazón dun bruto coma ti.

Velaquí estás, papaíño, diante do encerado,

Nesta foto túa que conservo,

Cunha focha no queixelo en lugar de no pé,[5]

Mais sen deixar por iso de seres un demo,

O home de negro que partiu

Dunha dentada o meu lindo corazón.

Eu tiña dez anos cando te enterraron.[6]

Ós vinte tentei morrer

Para volver, para volver a ti.

Coidaba que ata os ósos o farían.

Pero sacáronme do saco

E amañáronme con cola.

E daquela souben ben o que tiña de facer.

Creei unha copia túa,

Un home de negro cunha traza Meinkampf,

Amante do tormento e da tortura.[7]

E dixen si, si quero.

Así que, papaíño, xa che acabei á fin.[8]

O teléfono negro está desconectado de raíz,

As voces xa non poden reptar por il.

Se antes matei un home, agora xa son dous–

O vampiro que afirmaba ser ti

E que me zugou o sangue durante un ano,

Sete anos, para que o saibas.

Daquela, xa podes deitarte de novo.

Hai un espeque espetado no teu groso e negro

Corazón, e a xente da vila endexamais te quixo.

Por iso bailan agora, e patexan sobre ti.

Sempre souberon que eras ti. Papaíño,

Papaíño, cacho cabrón, agora xa che acabei.

Versión de Xoán Abeleira.

[1] Ghastly é un termo unido etimolóxica e foneticamente con ghostly. Na súa orixe significaba “espiritual” e agora enténdese tanto como “moi cativo ou desagradable”, “terrible, arrepiante” como “mortalmente pálido”, “espectral”. Coido que a palabra “estantiga” é do máis acaída eiquí, e ademais dá pe a unha boa aliteración. Segundo K.G. Srivastava a “grande deda gris” alude á perna gangrenada pola doenza que matou a Otto Plath así como á posterior prótese que levou iste cando lla amputaron. Segundo Sherry Lutz Zivley, da Universidade de Houston, tanto esa imaxe como a do vampiro poderían aludir a un dos traballos científicos do pai da poeta, "Muscid Larvae of the San Francisco Bay Region Which Sucks Blood of Nesting Birds". Frisco é, en efecto, un dos alcumes populares de San Francisco, mais, que eu saiba, existen cando menos dúas vilas chamadas así, Frisco, nos Estados Unidos: unha en Texas e outra en Colorado. Talvez Plath visitara con Hughes esta última, xa que, entre outras marabillas, conta cunha fermosa baía e un parque natural abondo célebre pola súa beleza e a súa fauna. O importante aquí é enxerga–lo que Plath quere dicir: que esta “ghastly statue” (lembranza do espectro do pai de Hamlet?) é tan descomunal, tan monstruosa que o seu corpo ocupa, dun lado ó outro, os Estados Unidos, dende o Pacífico ó Atlántico. Ademais, o feito de que diga “unha cabeza” e non “a cabeza” semella indicar que iste colossus é coma unha sorte de hidra con varias cabezas. (N. do T.)

[2] Sylvia Plath pasou os primeiros oito, nove anos da súa vida en Winthrop, un alfoz de Boston á beira do océano Atlántico (ve–lo relato ‹‹OCEAN 1212–W›› incluído en Johnny Panic e a Biblia dos Soños). Un “paraíso” que para ela rematou o día en que a súa nai decidiu mudarse a Wellesley, outro arrabalde do interior, trala morte do seu home. A praia de Nauset está moi preto de Boston e do Cabo Cod, onde Plath e Hughes pasaron unha tempada feliz durante a súa estancia en Estados Unidos. A xulgar polo que di iste no seu poema ‹‹O prisma›› (Cartas de aniversario), Plath identificaba, en efecto, toda esa zona coa súa idílica nenez. (N. do T.)

[3] “Ah, ti”, en alemán. (N. do T.)

[4] “Eu”, en alemán. (N. do T.)

[5] Plat semella aludir aquí a unha certa marca diabólica, coma a que di –por exemplo– que as bruxas teñen a segunda deda máis grande que a primeira, etc. (N. do T.)

[6] En realidade, Sylvia tiña oito anos e pico cando Otto Plath morreu (1940).

[7] Lit. “do poldro (de tortura) e o garrote (vil)”. Iste verso tamén podería enxergarse como ‹‹e [fixen] un amor do tormento e da tortura››. (N. do T.)

[8] A crítica non adoita comenta–lo dobre senso que, en principio, teñen iste e o derradeiro verso do poema, os cales poden significar tanto “xa acabei (contigo)” como “estou acabada”. O matiz é moi importante, pois, enxergando os versos dun ou doutro xeito, o significado de todo o poema cambia radicalmente. Eu tento mante–la ambivalencia. (N. do T.)

*Envíame o escritor galego Xoán Abeleira esta traducción que publica oxe o xornal coruñés "La opinión", e penduro aquí esta fermosa foto, baseada no poema "Espello" de Plath, que figura no blog "palavradepantera" de Zoe de Camaris. Gustoume esta foto, que me recorda outra de Simone de Beauvoir e aquí a poño. Gracias Xoán.

3 comentarios

Jordan 11 - 09 de septiembre de 2010 - 03:43

Fondness is not frenzy, it is a power of life. Everyone has the right to pursue what he or her likes.

gustavopeaguda - 11 de julio de 2006 - 18:53

O poema de Silvia Plath e fermoso.o traballo de Xoan Abeleira coma traductor non ten prezo. Son autenticas perolas que Xoan Abeleira nos agasalla e que ti amigo Anton fas mais fermosa cas fotos que penduras no teu blog.
Dende Compostela no que o sol fai ferver a pedra milenaria unha aperta.
Gustavo Peaguda.

gustavo peaguda - 11 de julio de 2006 - 18:52