'LAURA NO DESERTO' DE ANTÓN RIVEIRO COELLO: UN FRAGMENTO

Antón Riveiro Coello, por Simón Balvís.

 

Antón  Riveiro Coello es, desde hai anos, un dos narradores galegos que mais admiro. Non quixo o azar que nos atópasemos nunca. A petición miña, acaba de enviarme un fragmento da súa novela novela, ‘Laura no deserto’ (Galaxia), quizáis a mais longas das letras galegas. Riveiro é un narrador poderoso, de alento, criador de personaxes, de situacións, de atmósferas e dunha mirada de novelista.

 

 

A SEDE

Extracto de 'Laura no deserto'. Galaxia. 2011.

 

Por Antón RIVEIRO COELLO

 

Os ollos de Ivonne foron o primeiro aviso da túa cesión. Apenas un escintileo e deuche arrepío sabéreste carne. A súa inocencia espiu o teu pensamento e puxo ás claras esa fortaleza que crías ter endurecido nos cárceres e na crueldade dos interrogatorios.

Si, o teu máis grande orgullo —e a túa maior sorpresa—, seguía a ser a túa capacidade de resistencia en Saint Michel, o non teres delatado os compañeiros, sobre todo a Lucien, que te quería e che dera todo, mesmo un novo sentido á túa vida. Alguén te avisara de que a tortura da Gestapo era tan atroz que todos, mesmo os guerrilleiros máis afoutos, acababan por cantar; como moito, podían aguantar un chisco máis para que os camaradas tivesen tempo de fuxir antes de pronunciar os seus nomes. Se cadra foi esa confidencia a que te preparou para non defraudares a Lucien e seres quen de pagar co corpo o silencio. Velaí unha dolorosa proba de amor. O teu propio corpo nacendo dentro de ti, facéndose consciente na dor, alí, na escuridade fría daquelas paredes que te esmagaban, cos ouvidos encetados despois de che afundiren a cabeza na auga noxenta da bañeira, sen saberes o que acontecera co grupo. Si, coidabas que pagara a pena. A túa resistencia limpárache a conciencia e axudaba a aturares non só a dor brutal das xunturas escordándose, abandonando as súas cavidades, senón tamén a cobiza untuosa dos dous alemáns que uliscaron o teu nu, coma cans en celo, antes de te violaren sen te soltar do gancho do que te tiñan pendurada pola esposas. Lembras ben os momentos posteriores á tortura, cando te deixaron na cela e sentiches o alivio da cabeza saíndo dese corpo magoado no que os ósos semellaban ferros candentes a te queimaren por dentro.

Ficou gravado no teu cerebro o rastro pracenteiro de perderes o si, fuxindo de ti mesma coa vitoria nos beizos. Mais agora xa non era o mesmo e o vagón acababa de ser un ensaio anticipado do que che agardaría despois. Nas estreituras desa improvisada cela andante, fuches consciente da túa debilidade. E o peor non foi o pudor nin a sucia promiscuidade, nin a fame, nin a pestilencia, nin a descomposición dos corpos dos mortos que non aturaron as condicións da viaxe; foi a sede, esa sede furiosa pola que neses intres desesperados serías quen de matar, a que axiña te reduciu e te converteu en cousa, en animal case espontáneo.

Si, Ivonne, a moza que tanto te admiraba, que era coma unha irmá pequena e aínda non sospeitaba nada do que lle ía acontecer á criatura que levaba dentro, viuno nos teus ollos, eses mesmos que ti viches reflectidos nos seus. Aí estaba o teu desexo violento, un obxectivo que che fixo esquecer a agonía de Isabelle Dupont, a mestra parisiense que che contou a súa vida cunha paixón agonizante e á que lle apañaches as pertenzas: a pulseira de ouro, a sortella que lle regalara o seu noivo e ese par de zapatos cos que despois soñarías cando os pés, envoltos en farrapos, se enchoupaban de pus e do sangue das feridas abertas e podres.

Ivonne procuraba en ti unha explicación, mais de ti xa desertaran todos os afectos e só te guiaba a vontade de beberes. A lingua soldábase ao ceo da boca e un anel candente esganábache a gorxa. Só o deserto, no que nunca estiveras, debuxábase na túa dor: un deserto de fantasía, doméstico e inexplorado, coma o das dunas de Corrubedo, ao que algunha tarde de verán adoitabas ir en bicicleta con Máximo. A morte coma compañeira e ti querendo esquecer a sede, rebozándote na area, tan libre coma as gaivotas que espertaban a túa alegría e che lembraban que detrás desas dunas abandonadas estaba o mar, si, o mar, ruxindo na túa cabeza coma un axóuxere.

Que triste ver así a Ivonne, coma unha cadeliña fiel, resistíndose a crer que xa non eras ti a que tremelicaba de cobiza e rabuñaba as táboas coma un mico acurralado. Querías ser a primeira e non facías caso ás palabras tristes desta amiga que che falaba cun ton que era unha mestura de reproche e desconcerto. Ivonne, coitada, que non era consciente da súa condena e levaba unha faixa ben apertada para agachar o seu estado, que estaba alí máis por un azar amoroso que pola súa participación efectiva na Resistencia, foi quen de te ver por dentro, e colleu un medo insuperable coma se unhas gadoupas xurdisen das cuncas dos teus ollos. E si, cando o tren parou e se abriu a porta, fuches na cabeceira porque a sede seguía a arder en ti dun xeito tan físico que nin sequera pensaches nos mortos amoreados no recanto do vagón, xusto no lugar onde faciades as vosas necesidades, nin colliches a man de Ivonne para non perderes unha referencia. O que che importaba agora era saciar a túa maldita sede.

A mala noticia foi que, ao baixardes do tren, non era precisamente auga o que vos esperaba senón a rabia común de cans policía e soldados alemáns das S.S. que vos fixeron formar e aliñaron os vosos medos nunha selección de xénero que realizaba un home louro e alto coma un fungueiro. Coa fusta na man, a xeito de batuta, mandou os homes a un lado e as mulleres a outro. Endexamais te abandonaron as queixas adoecidas desas familias que se separaban coa sospeita da perda: mans entretecidas, bágoas coma lámpadas, laios, amores rotos... Nese altura mesmo te alegraches de estar soa e non ter que apandares coa carga dolorosa dunha despedida. Todo o que eras ía contigo.

 

Os homes foron diante e as mulleres tivestes que agardar na estación durante media hora, que se fixo eterna, sobre todo, cando vistes como aqueles presos de raias amoreaban nas carretas non só os mortos que ficaran nos vagóns senón tamén todos os enfermos e moribundos que non tiñan forzas para baixar. Despois, en ringleiras de a cinco, metéronvos por un bosque de piñeiros e foi daquela cando te decataches de que Ivonne, que acababa de encetar os dezaoito anos, quedara un nada atrás, arrepiada máis polo teu rexeitamento que pola impresión violenta de ver aqueles alemáns armados que vos empurraban con voces guturais que semellaban metralla. E a pobre deu en chorar mentres ti ías diante porque crías que iso che daría dereito a beberes a primeira. Ollabas cara a atrás e alegrábaste cando vías como as máis vellas e as máis febles caían escadriladas pola dureza da viaxe e porque se resistían a abandonar as pesadas equipaxes nas que traían a agonía das súas pertenzas, unha última e desesperada decisión. Mais ti, que viñas do cárcere, non tiñas nada e non puideches caer no lazo dos alemáns, que, dun xeito renarte e sibilino, animaron a todos a levaren os obxectos de valor porque iso non contraviña as ordenanzas.

Esa sede escrava foi a túa derrota moral e axudou a esqueceres a Ivonne, que, como estaba un chisco grosa, era un lastre que che impedía o avance. Mais o camiño foi longo mesmo para os cans, e a sede apenas che permitiu reparar nesa aldea que, coma unha aparición ostentosa, xurdía nunha calva do bosque, coas súas casiñas axardinadas, as cortinas nas fiestras, a praza e a agulla dun campanario que se empoleiraba por riba dos tellados coma un xoguete de cartón pedra. Aínda tiveches tempo de ver algunhas persoas que ollaban para vós con indiferenza, vestidas con mudas de domingo e gozando dunha vida tan normal... Pero ti esquecíchelas nun ai porque querías chegar canto antes ao destino no que con certeza vos estarían a esperar con baldes derramados de auga fresca. E, de súpeto, a non máis de douscentos metros, diante dos vosos ollos perfilouse aquel lago no que dúas barcas estaban amarradas a un peirao de madeira, si, ese lago en que, moito tempo despois, nunha luminosa mañá de primavera, te bañarías núa, sen che importar a ollada dos soldados americanos que, dende a beira, buscaban no teu corpo a saudade dos seus amores afastados e incertos. Ese lago foi para ti coma a visión inequívoca dun oasis. Case sen seres consciente do pulo do teu desexo brutal, desprendeuse a lingua do ceo da boca e rompiches a fila na procura das súas augas. E foi un golpe enteiro nas costas o que deseguida te debruzou no chan e che fixo crer que xa nunca serías quen de te erguer. Ivonne e mais esa vella miúda tan elegante, que ficaran lixeiramente atrás, foron as que te axudaron a te incorporar e a pores a carne a recado dos cairos asexantes dos cans. Precisamente elas as dúas tendéronche a mesma man que a túa sede lles negara. Si, a pobre Ivonne, que confiara en ti todo o seu futuro e descoñecía o alcance da súa desgraza, e madame Fontaine, unha aristócrata refinada que era das poucas que se desfixera sen trauma da súa equipaxe e das súas alfaias porque sospeitaba que esa opulencia, á parte de inmoral, de nada lle serviría diante da furia dos alemáns.

O lago, pois, ficou atrás coma unha frustración e a dor das costas fixo que esqueceses por un intre a sede adoecida.

Cando por fin chegastes á muralla custodiada por sentinelas, unha porta inmensa abriuse diante de vós e puidestes ver as entrañas do mundo que vos agardaba. Unha pequena orquestra de corda, formada na súa meirande parte por mulleres, estaba a interpretar unha composición de Bach que recoñeciches decontado porque ti tamén a sabías tocar no piano. A música amorteceu a impresión de veres todos aqueles barracóns e aquela outra praza pola que varias mulleres, vestidas con farrapos raiados, empurraban carretas ateigadas de area. E facíano, alleas á vosa presenza, coma se algo lles impedise ollar para outro sitio que non fose o chan e o débil avance dos seus pasos. Mais ti non te facías preguntas por esa extrema delgadeza nin pola órbita desmesurada dos seus ollos nin a vellez prematura; o único que che preocupaba era beber, saciares a sede noxenta que estaba a che secar a alma e a te converter nunha animalia. E non, non vías a Ivonne, que buscaba nos teus ollos a resposta e só achaba neles o fulgor salvaxe de algo descoñecido. E volviches ser das primeiras en te enfrontares á selección que facía un oficial e alegrácheste de que non te puxesen coas vellas nin coas nenas porque ti preferías traballar no que fose con tal de que a sede desaparecese. E, malia os berros esgazados das familias, viches médicos con material cirúrxico e ambulancias. Iso deuche esperanza e deixácheste levar polos empurróns de varios soldados que vos meteron nunha especie de almacén no que había unhas duchas. Si, aí abríuseche o mundo, e a lingua volveu desapegarse do forno da boca. Mais o primeiro que ouviches foi a orde de vos espirdes, algo que provocou un murmurio unánime de protesta que axiña se esvaeceu porque un dos soldados botou man da culata para lle escachar o cranio a unha presa polaca que se arrepuña contra el.

A ti non che importou tanto ficar en porrancho porque precisabas beber e fuches das primeiras. Mesmo che amolaba o xeito teimudo co que moitas se amarraban ás últimas pertenzas xa que iso demoraba o intre de te meteres debaixo das duchas. Un soldado non deixaba de indicar en diferentes idiomas que ese número que vos daban valería para recuperardes todos eses bolsos, xoias, reloxos, roupas e demais obxectos que varias presas amoreaban en carretas. E non, non o memorizaches porque ti xa non tiñas nada. Agora estabas tan concentrada no desexo da auga que case non recoñeces a curva núa e perigosa do ventre de Ivonne nin a pelica enrugada de madame Fontaine. O teu corpo estremecía, non de medo nin de vergoña, senón de cobiza. Mais a espera aínda ía durar un pouco máis.

Primeiro entrastes nun cuarto onde vos deitaron nunha mesa de madeira, e alí, mentres os soldados facían comentarios obscenos, cacheáronvos intimamente nun exame oral, rectal e vaxinal. E si, doeuche un mundo a inxección que che puxo unha rusa na vaxina, e ficaches un bo anaco dobrada no chan sen te poderes pór de pé. Cando o fixeches apareceu un oficial alto, e realizou unha nova escolla entre as que tiñades o pelo louro. Sen saberes aínda por que, deuche no corpo que acababas de ter sorte cando te puxo nun aparte con outras louras que, coma ti, libraban de ser tosquiadas. Nesa altura, mentres varias mulleres enchían co pelo grandes sacas, ti estabas tan fóra de ti que mesmo agoiraches que ese privilexio de non seres rapada estaba relacionado co feito de entrar das primeiras na ducha. Mais non foi así porque os soldados amosaron as ferraduras e deron en meter aos golpes unha primeira remesa de corpos espavorecidos. Iso si, cando che tocou, algo moi semellante ao pracer agromou no fondo de ti. E abriches a boca tanto que mesmo esgazaches os beizos secos, pero fuches das primeiras en probar a auga insalubre que escorregaba por dentro e fóra do teu corpo. O desexo levárache o sentido e nese intre gozoso non te decatabas de que estabas a rabuñar e empurrar compañeiras que che querían disputar a auga e o espazo. Allea aos insultos, aos golpes que te mallaban, ao tremor dos corpos, á angustia da pobre Ivonne, que, grazas á súa gordura, conseguira agachar o seu embarazo, só che importaba ese líquido que entraba en ti coma un aloumiño e anulaba a dor antiga e insoportable da sede. Foi un pouco despois, naquel cuarto no que vos daban zapatos desaparellados e pezas de roupa recia e miserable, cando a ollada inculpadora de Ivonne te volveu carne de novo e che fixo ser consciente de todo o que acontecera. Desta volta tomou conta de ti unha vergoña tan física e dolorosa que nun alustre soubeches que algo dentro de ti morrera para sempre.